PRIBINIĆ, selo u opštini Teslić, na 280–460 m n. v., 15 km zapadno od opštinskog centra. Kroz njega prolazi magistralni put Doboj–Teslić–Banjaluka. Seoski atar obuhvata dolinu Male Usore i strane planina Borja i Javorove. Bogat je izvorima i vodotocima. Veće pritoke Male Usore su Velika Ostružnja, Mala Ostružnja, Bogušnica. Središnji dio sela je prošaran okućnicama, njivama, livadama, pašnjacima, šumarcima. Okolo su šume bora, jele, bukve, hrasta i drugog drveća. Bogat i raznovrsan biljni svijet, konfiguracija terena i prijatna klima čine ovo mjesto pogodnim za vazdušnu banju. U neiskorišćeni potencijal spada i nalazište uglja.
Bosanski kralj Stjepan Tomaš u povelji iz 1446. godine potvrdio je „Pribinovce“, između ostalih posjeda, kneževima Pavlu, Marku i Jurju, sinovima Ivaniša Dragišića. Krajem XV i početkom XVI vijeka, župa Usora, u kojoj su bili Pribinovci bila je uz granicu Turske i Ugarske. Mnoga naselja su u međusobnim borbama opustošena. U turskom katastarskom popisu iz 1604. godine nema Pribinovaca, ali je, po svemu sudeći, u njegovom ataru popisano selo „Ostružnica ili Crkvica“ u nahiji Usori sa 21 hrišćanskom i 2 muslimanske baštine. Pod imenom Pribinić selo se javlja u sidžilu (protokolu) tešanjskih kadija od 1639. do 1642. godine. Prema austrougarskim popisima u Pribiniću je bilo: 1879. godine – 650, 1885 – 729, 1895 – 1226 i 1910 – 1164 stanovnika.
U međupopisnom razdoblju 1885-1895. izgrađena je pruga Usora (kod Doboja)–Pribinić. Pribinić je tada postao središte eksploatacije hrastovih šuma koje je na osnovu ugovora sklopljenog sa državnim erarom vršila tršćanska firma Morpurgo i Parente. Središte sela je naraslo, u njemu je bila uprava preduzeća, trgovinske i ugostiteljske radnje, a u okolnim šumama su radile brojne drvosječe, koji su popisani kao stanovnici Pribinića. Nakon što su isječene hrastove šume,sredinom 1890-ih godina, tršćanska firma je državi ustupila prugu i objekte u Pribiniću. U te objekte je smještene Šumska uprava Pribinić, jedna od prvih u BiH (preseljena u Teslić 1912. godine). U Pribiniću je 1921. godine bilo 1169 stanovnika. Popis iz 1931. nema podataka za Pribinić, već za cijelu teslićku opštinu u čijem sastavu je bio od 1927. godine. U Drugom svjetskom rata Pribinić je bio jako četničko uporište. Život je izgubilo, po teško provjerivim podacima, preko 100 Pribinićana. Većina su bili četnici, koje su likvidirali partizani na kraju i po završetku rata. Nakon rata osnovana je opština Pribinić i postojala do 1955. kada je ponovo priključena teslićkoj opštini, u čijem sastavu je sve do danas. U socijalističkoj Jugoslaviji Pribinićana je bilo: 1948. godine – 1832, 1953 – 2068, 1961 – 2257, 1971 – 2194, 1981 – 2219 i 1991. godine – 1996 (Srba 1662, Muslimana 275, Hrvata 7, Jugoslovena 37 i „ostalih i nepoznato“ 15). U ratu 1992-1995. poginulo je 17 boraca oružanih snaga Republike Srpske. Podignut im je spomenik u središtu sela.
Porodice koje slave krsnu slavu Đurđevdan su Babić, Bjelac (dio), Blagojević, Bubić, Vasilić, Vuković, Delić (dio), Dušanić (dio), Jotić, Kostić, Lazić, Lipovčić, Malić, Marković, Miladić (dio), Mitrović, Mišić, Momčilović, Nikolić, Ostojić, Petrović, Pešta, Popadić, Stević, Stoljak, Filipović i Cvijić; Arsenić, Dušanić (dio), Miladić (dio), Miljanović i Popović (dio) – Simoljdan; Bjelac (dio), Božić, Delić (dio), Dimitrić, Kalamanda, Marinković, Miladić (dio), Stojanović i Cvijetić – Nikoljdan; Bogdanić – Časne verige sv. apostola Petra; Boštrunović i Ilinčić – sv. Stefana; Krunić i Radonjić – Jovanjdan; Josipović i Popović – Trifunjdan; Grabova – sv. vračeve Kozmu i Damjana; Novići – sv. Ignjatija; i Škiljić – Petrovdan. Pribinićani vjeruju da potiču iz Hercegovine. Ima ih koji su porijeklom iz susjednih sela, a najviše iz Očauša, Liplja, Vijačana, kotorvaroškog kraja. „Masla“ („obljetina“) – poljska molitva za dobar rod u novoj godini – za Pribinić je bila na Nikoljicu (9/22. maj) na Kasimovini, ali je početkom HH vijeka zbog nekog ubistva prenijeta kod seoske crkve na sv. Jovana Bogoslova (8/21. maj). Seoski zbor je na Petrovdan.
U Pribiniću živi po 20-ak bošnjačkih porodica u zaseocima Marica i Sadikovići. U Marici su porodice Bešić, Huskić i Kertić. Sadikoviće nastanjuju porodice Bajrić (Barić), Bešić, Sadiković i Šakanović. Vjeruje se da su u većini porijeklom islamizovani Srbi iz Pribinića. Džamija u Marici je prema narodnoj predaji sagrađena 1835. godine. Obnovljena je 1930-ih većinom prilozima komšijskog srpskog stanovništva, na podsticaj sveštenika Stevana Dušanića. Nova džamija sagrađena 1987. srušena je u ratu 1992-1995. Obnovljena je nakon rata. Crkva sv. Konstantina i carice Jelene osveštana je 1900. godine. U to vrijeme sveštenici pribinićke parohije (obuhvatala je i Buletić, Očauš i Ugodnović) bili su iz porodice Dušanić. Konstantin Dušanić i njegov sin Stevan zadužili su Pribinić i šire djelujući kao sveštenici, prosvjetitelji, dobrotvori, narodni tribuni. Osnovna škola u Pribiniću danas nosi ime Stevana Dušanića. Prve đaka, kao srpska konfesionalna škola, primila je 1906. godine.
Pribinić je karakterističan po velikom broju grobalja. Pored dva muslimanska groblja u Sadikovićima i Marici, postoji kod Popovića mosta i zapušteno groblje gdje su sahranjivani austrougarski kolonisti raznih vjera. Ginjeničko groblje i veliki broj kužnih grobalja svjedočanstva su o čestim stradanjima u oružanim sukobima i epidemijama kroz istoriju. Pravoslavna groblja su Kasimovina, Grabik, Briježani, Kreševina, Ćosovina, te groblja Bubića, Dušanića (Grobić), Mišića (Gnjile njive), Miladića (Klupina), Cvijića, Cvijetića i Petrovića. Pribinić je danas relativno prosperitetno mjesto. Stanovništvo se bavi poljoprivredom na sve intenzivniji način. U selu postoji više privatnih preduzeća, od kojih najviše radnika upošljavaju „Drvokomerc“ (eksploatacija šume i industrijska prerada drveta) i „Eling“ (telekomunikacije, elektroenergetika, gasifikacija, hidrogradnja). Jedan broj Pribinićana radi u ustanovama i preduzećima u Tesliću i u inostranstvu. Stevan Dušanić je jedan od prvih visokoobrazovanih ljudi u BiH. Njegov sin Svetozar je bio dugogodišnji upravnik Muzeja SPC, a Svetozarov sin Slobodan je kao istoričar zavrijedio izbor za redovnog člana SANU. Iz Pribinića je i poznati ortoped sa Vojnomedicinske akademije u Beogradu prof. dr Zoran Popović.
Dragiša D. Vasić
