Opština Teslić obiluje bogatim nematerijalnim kulturnim nasljeđem koje su stanovnici ove opštine stvarali i baštinili u proteklom periodu.
Pod uticajem istorijskih promjena, migracija i trendova često dolazi do promjena i nestanka tih elemenata , te smo često svjedoci nepostojanja autentičnih izvora informacija o postojanju istih.
Od samog osnivanja u JU „Kulturni centar Teslić“ jasno je kroz Program rada postavljen jedan od osnovnih ciljeva, rad na očuvanju materijalnog i nematerijalnog nasljeđa opštine Teslić.
Upisom „Teslićkog veza“ na Listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa Republike Srpske za JU „ Kulturni centar Teslić“ kojom rukovodi direktor Željka Draganić Vuković , može se reći da su praktičnim primjerom ukazali na koji način treba u budućnosti pristupati ovoj problematici.
Upis „Teslićkog veza“ na Listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa Republike Srpske otvara put afirmacije mnogih elemenata koji se na sličan način mogu čuvati od zaborava, bilo angažovanjem zaposlenih u JU „Kulturni centar Teslić“ bilo od strane neke druge organizacije i pojedinca koji svakako mogu računati na pomoć, iskustva i posredovanje rukovodstva JU „Kulturni centar“.
Uložen je ogroman trud u istraživanja na terenu koji je rezultiro izborom motiva tesličkog zeza predloženog za upis na Listu.
Muzejski stručni savjetnik, etnolog Danijela Đukanović zajedno sa saradnicom veziljom Svjetlanom Marković pružila je neophodnu stručnu pomoć, ali svakako najznačajniji doprinos na ovom projektu dala su Udruženja koja svojim djelovanjem doprinose očuvanju starih narodnih nošnji, a samim tim i teslićkih vezova. Neka od ovih Društava u svojim arhivama baštine eksponate stare i više od stotinu godina. Svoja iskustva, znanja i materijale bezrezervno su stavila na raspolaganje JU „Kulturni centar Teslić“ sa ciljem da zajedničkim angažmanom istrajemo na putu zaštite teslićkih vezova od strane Vlade RS kao posebnog nematerijalnog kulturnog nasljeđa naše opštine te da u budućnosti Teslić bude prepoznatljiv po jednom specifičnom brendu „Teslićkom vezu“. To su prije svega Udruženje žena „Teslićke zlatne ruke“, KUD „Naši običaji Teslić“, KUD „Nedeljko Spasojević“ iz Očauša, KUD „Dušan Stanković“ iz Čečave, KUD „Vez“ Teslić i SPKD „ Prosvjeta“ kao i veliki broj pojedinaca koji su ustupili na uvid predmete iz lične kolekcije.
Oslaljajući se na eksponate iz Teslića arhivirane u muzeju RS, dosadašnja saznanja iz literature i pomenuti rad na terenu u Tesliću, direktor JU „ Kulturni centar Teslić“, Željka Draganić Vuković 3. marta 2020. godine obratila se JU „ Muzej Republike Srpske“, uz molbu, da od Vlade Republike Srpske zatraži Saglasnot za upis „Teslićkog veza“ na Listu zaštićenog nematerijalnog kulturnog naslijeđa Republike Srpske.
U dopisu je između ostalog navedeno:
„Opština Teslić velikim dijelom svojih graničnih rubova naslanja se na Federaciju BiH. Uzimajući u obzir ovu činjenicu i istorijska dešavanja koja sežu u daleku prošlost, jasno je da je na ovim područjima dolazilo do miješanja kultura, a samim tim i do modifikacije materijalnog nasljeđa u ovim krajevima.
Kada je u pitanju vez na narodnim nošnjama i upotrebnim etno predmetima takođe su uočene promjene i miješanja motiva i tipova veza.
Uspjeli smo da indentifikujemo vez koji je pretrpio najmanje promjena a korišten je od četrdesetih godina prošlog vijeka. Primjerke nošnji na kojima postoji vez sa motivom koji smo prepoznali posjeduju KUD „Nedeljko Spasojević“ Očauš i KUD „Naši običaji“ Teslić.
Obe nošnje potiču iz četrdesetih godina prošlog vijeka. I na osnovu tih motiva rađene su nošnje koje ova Društva koriste danas.
Riječ je o motivu grane, rađene pokrsticom uz korištenje prirodnih zagasitijih boja.
U cilju zaštite prepoznatog elementa, obraćam Vam se sa prijedlogom da se na Listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa Republike Srpske upiše „Teslićki vez“, koji je kao dio kulturnog nasljeđa naroda ovoga kraja prepoznat od 40 ih godina dvadesetog vijeka.“
Dopisom Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske broj 07.06/622-27/20 od 1. juna 2020 godine, JU „Muzeju Republike Srpske“ data je saglasnost za upis „Teslićkog veza“ na Listu kulturnog nematerijalnog nasljeđa Republike Srpske“, a samim tim prvi element nematerijalnog nasljeđa opštine Teslić zaštićen je za buduće generacije.
Izvor: Kulturni centar Teslić
